چطور با نقشه می توان مدیریت سیلاب انجام داد؟
اگر نقشه DEM را روی تصویر ماهوارهای یا هوایی منطقه مورد نظر بیندازیم، به صورتی که هر دو تصویر قابل رویت باشند، به راحتی میتوان پیشبینی کرد که اگر در آن منطقه سیلاب ایجاد شود، چه مسیری را می پیماید.
کاربرد GIS در مدیریت سیلاب
در نوشته آموزش GIS چیست؟ با شما درباره سامانه اطلاعات جغرافیایی صحبت کردیم. این سامانه در بسیاری از زمینه ها کاربرد دارد که از این پس می خواهیم بیشتر در مورد کاربردهای GIS در سایت GISPlus با شما صحبت کنیم. شروع سال 1398 مصادف شد با بحران سیل در ایران. شوربختانه رخدادهای ناشی از سیل و خسارت های جانی و مالی آن، خاطر هم میهنانمان را رنجیده نمود اما این رخدادها باعث شد سازمان های مسئول حداقل به چاره اندیشی بپردازند و دنبال راهکارهایی برای پیشگیری از چنین اتفاقاتی باشند. یکی از کاربردهای سامانه اطلاعات جغرافیایی، مدیریت سیل با GIS می باشد. استفاده از GIS در ستاد مدیریت بحران، می توانست در کنترل بحران سیل، عملکرد بهتری را به دنبال داشته باشد.
در این نوشته اشاره ای گذرا بر این موضوع خواهیم داشت و به باز نشر یک مصاحبه خواهیم پرداخت.
یکی از کاربردهای نقشه می تواند پیش بینی مسیر حرکت سیلاب باشد.
به گزارش خبرنگار علمی ایرنا، دادههای نقشههای DEM یا نقشههای مدل رقومی ارتفاع سطح زمین کاربردهای زیادی دارند که از بین آنها میتوان به تولید نقشه شیب اشاره کرد. این نقشهها حاوی اطلاعات ارتفاعی تمامی نقاط یک محدوده هستند. چند روزی است که جاری شدن سیل در شهرها و روستاهای کشور مردم را با مشکل مواجه کرده است. مشکلی که با در دست داشتن اطلاعات این نقشهها میتوانست راحتتر پیشبینی و حل شود.
پیمان بکتاش کارشناس ارشد GIS سازمان نقشهبرداری کشور به تشریح یکی از کاربردهای ساده استفاده از سامانه اطلاعات مکانی در مدیریت سیلاب اشاره کرد و افزود: در نقشههای DEM نقاط مختلفی وجود دارند که ارتفاعات را نشان میدهند. نقاط پر رنگتر نشانگر ارتفاع بیشتر هستند و نقاط کم رنگ، حکایت از ارتفاع کمتر دارند.
وی ادامه داد: با استفاده از نقشههای DEM، این امکان وجود دارد که در نرم افزارهای GIS، نقشه شیب تولید کرد. نقشهای که تولید میشود، دادهها و اطلاعات زیادی دارد.
وی خاطرنشان کرد: زمانی که سیلاب رخ میدهد، آب به سمت آن قسمتی که شیب تندتر دارد میرود و همین مساله میتواند مسیر سیلاب را مشخص کند. پیشبینی سیلاب با استفاده از سامانه اطلاعات مکانی امکانپذیر است.
این کارشناس سازمان نقشه برداری کشور به نکات کاربردیتر این نقشه اشاره و تاکید کرد: اگر نقشه DEM را روی یک تصویر ماهوارهای یا هوایی منطقه مورد نظر بیندازیم به صورتی که هر دو تصویر قابل رویت باشند به راحتی میتوان پیشبینی کرد اگر در آن منطقه سیلاب ایجاد شود، چه مسیری را طی میکند.
بکتاش یادآور شد: اگر مدیریت بحران از اطلاعات نقشههای DEM، اطلاعات سازمان هواشناسی و اطلاعات سر ریز رودخانهها که در اختیار وزارت نیرو است، استفاده کند، میتواند با توابع تحلیلی GIS، مسیر سیلاب را به سمت شیبی که میرود تشخیص دهد.
وی همچنین گفت: سازمانهای متولی در این امر میتوانند با استفاده از این امکان، هشدارهای لازم را در مواقع ضروری به اهالی منطقه اعلام کنند.
این کارشناس سازمان نقشه برداری ادامه داد: پس از مشخص شدن مسیرهای پیشبینی سیلاب در منطقه به شکل دو بعدی، میتوان به کمک GIS آن را به حالت سه بعدی درآورد. بکتاش تصریح کرد: با استفاده از نرمافزارهای GIS میتوان سیل را شبیهسازی و از آن یک انیمیشن تولید کرد. این انیمیشن میتواند در زمانهای مختلف، سیل را نشان دهد که در زمان جاری شدن، آب در کدام مناطق بالا میرود و به کدام سمت روان میشود.
وی با بیان این که در این حالت، تصمیمگیری راحتتر میشود، ادامه داد: این انیمیشن نشان میدهد زمانی که حجم آب بالا برود، کدام مناطق سیلابی خواهند شد.
GIS میتواند گسترش سیلاب در بازههای زمانی مختلف نشان دهد.