چرا GIS را دوست داریم؟

GIS را دوست داریم برای ساختن دنیایی بهتر و مدیریت بر آن

سیستم اطلاعات جغرافیایی یا GIS، متعلق به هیچ گروه یا رشته ای نیست، بلکه سیستمی است در خدمت برنامه ریزی برای همه حوزه هایی که با آن کار می کنیم. با توجه به گسترش سیستم های نوین اطلاعاتی از جمله GIS در کشور، روز به روز بر طرفداران و دوستداران آن افزوده می شود. با اهمیت روزافزون این علم، گروه GISPlus تلاش در آموزش GIS و همچنین مشاوره GIS برای هدایت بهینه تر پروژه های GIS را دارد. در این نوشته می خواهیم بگوییم چرا GIS را دوست داریم؟ دیدگاه متخصصین و فعالین این حوزه را بررسی می کنیم و مزایای GIS را با هم مرور خواهیم کرد و در نهایت می توانید از هدیه ویژه این نوشته نیز بهرمند شوید. با ما همراه باشید.

نظر به اینکه GIS توانسته علم جغرافیا را بصورت بین رشته ای درآورد، تمامی علوم در همه ­ی زمینه ها می توانند از آن بهره ببرند و بیش از پیش، این علم را بین دوستدارانش جذاب تر کرده است.

به مدد علم جغرافیا، GIS تنها یک نرم افزار نیست بلکه یک سیستم است که به درک و شناخت دقیق پدیده ها کمک می کند و در نهایت منجر به یک برنامه ریزی و تصمیم گیری دقیق می شود.

GIS کل نگر و در عین حال جز نگر هم هست.

گفتنی است که GIS قادر به تحلیل کلیه داده ها از بزرگ مقیاس گرفته تا کوچک مقیاس (مقیاس های منطقه ای، ملی و…)، چه در خارج از محدوده ی شهرها و چه در داخل محدوده ی شهرها می باشد.

GIS در کلیه رشته ها مانند کشاورزی، منابع طبیعی و آبخیزداری، محیط زیست و فضای سبز، معدن، راه و ترابری، نقشه برداری، عمران، زمین شناسی، شبکه های انتقال انرژی (مانند برق، گاز، آب و فاضلاب)، هواشناسی، نظامی و… بسیار سودمند و با ارزش است.

در واقع می توان گفت مطلوبیت GIS در بین طرفداران آن به این دلیل است که با داده های واقعی و دنیای واقعی سروکار دارد.

با استفاده از GIS می توان نقشه هایی با کیفیت بسیار خوب تهیه کرد و آنها را به نمودار، جدول، ترسیمات، عکس ها و سایر عناصر مورد نظر ارتباط داد.

با استفاده از GIS، نمایش نتایج فعالیت ها و تجزیه و تحلیل ها بسیار ساده می شود.

با GIS می توان اطلاعات توصیفی غیرمکان دار موقعیت ها را به اطلاعات مکان دار تبدیل کرد.

با GIS می توان داده ها را سازماندهی کرد.

با GIS می توان نقشه ها را در هر زمان بهنگام و به روز رسانی کرد.

با GIS می توان گزارشات واقعیت ها و تجزیه و تحلیل ها را ارایه کرد.

GIS تنها با نقشه سروکار ندارد، هر چند که خروجی آن می تواند به نقشه منجر شود.

اینک دیدگاه های چند تن از افراد متخصص در GIS را می خوانیم. تلاش شده است به این سوال (چرا GIS را دوست داریم؟) از زبان ایشان پرداخته شود:

مهندس محمد کاوش:

 

سیستم های اطلاعات مکانی، برنامه ریزی را دقیق تر، عملکرد را شفاف تر و اهداف را مشخص تر می کنند. همچنین در ملموس بودن تمامی نتایج و گزارشات و تحلیل های مکانمند نسبت به گزارشات غیر مکانی شکی نیست. ضمن اینکه اساسا بسیاری از تحلیل های دنیای واقعی به نوعی بر پایه مکان می باشد و بدین منوال نمایش مکانی این موضوعات درک بهتری به کاربر می دهد. (کارشناس ارشد فتوگرامتری و مدیرعامل شرکت نقشه نگار آریا)

مهندس رضا زمانی:

دليل علاقه من به GIS اين است كه كمك مي كند آدم قدرتمندي باشم،كمك مي كند در تصميم گيري عوامل مختلف رو در نظر بگيرم، كمك مي كند آينده رو آن جور كه مي خواهم تعيين كنم، كمك مي كند مغلوب پيچيدگي موجود در جهان نشوم، كمك خواهد جلو تر از بقيه حركت كنم. (مدیر سایت MapMe.ir)

دکتر نصرت مرادی:

GIS به من کمک می کند تا جهان را به آسانی بفهمم. (دکترای جغرافیا و برنامه ریزی روستایی از دانشگاه اصفهان)

مهندس منصور ادیبی:

 

به این خاطر GIS را دوست دارم که محیط پیرامون من را به تصویر می کشد و من دید کلی نسبت به اطرافم پیدا می کنم. براحتی می بینم که در اطراف من چه می گذرد و چه چیزهایی وجود دارد. می توانم در مورد آنچه در اطراف من وجود دارد، اطلاعات کاملی به دست بیاورم و این امکان را به من می دهد که تحلیل هایی مبتنی بر مکان داشته باشم و در تصمیم گیری ها از نتایج این تحلیل ها استفاده کنم. GIS به من کمک می کند نسبت به دنیایی که در آن زندگی می کنم، دانش پیدا کنم. (مدیر سایت GISPlus.ir)

مهندس بنفشه ترکی:

 

به این خاطر GIS را دوست دارم چون با علم جغرافیا عجین است و یک علم ایستا نیست بلکه علمی است پویا در جهت رشد خلاقیت ها در همه ی زمینه ها. در واقع GIS به من کمک می کند که به سادگی انتقال یک پیغام، هر پدیده ای را به یک داده جغرافیایی تبدیل کنم و ارتباط و توزیع داده ها را تشخیص بدهم و آنها را بهبود ببخشم که در نتیجه منجر به تصمیم گیری صحیح تر می شود. این سیستم را دوست دارم چون می توان همانند یک خیاط، نیازهای خود را فراهم و سازماندهی کنم و به طور خودکار ابزارهای مورد نیاز خود را بسازم و ابزارهای نرم افزار را برای کارهای خاص سازماندهی کنم. دلیل دیگری که GIS را دوست دارم این است که طیف وسیعی از رشته ها را در بر می گیرد و به عنوان یک علم میان رشته ای تلقی می شود که جغرافیا سرآمد آنها است. (کارشناس ارشد جغرافیا و برنامه ریزی روستایی از دانشگاه آزاد نجف آباد)

مهندس شهرام صباغی:

 

بنده علاقه ای که به یادگیری این سیستم داشتم و اینکه بتوانم ناگفته های GIS را کشف کنم و بتوانم با آسان ترین روش برای دانشجویانم تدریس کنم به سمت GIS آمدم. در ضمن عمده کاری که در تخصص رشته ماست ایجاب کرد که تلاش کنم که شخصاً GIS را فرا بگیرم و آموزش بدهم.  (کارشناس ارشد جغرافیا و برنامه ریزی شهری از دانشگاه پیام نور شهرکرد)

با دیدگاه چند تن از فعالین حوزه GIS آشنا شدید. اگر مایلید در مورد GIS بیشتر بدانید می توانید ادامه نوشته را بخوانید، شاید شما نیز به دوستداران و علاقمندان GIS تبدیل شوید. در غیر اینصورت به بخش دریافت جایزه در انتهای نوشته بروید و با پاسخ به پرسش مطرح شده، از هدیه سایت GISPlus برای این نوشته، بهرمند شوید.

 

چرا GIS؟


امروزه در دنیای پیرامون خود با مشکلات زیاد و پیچیده ای روبه رو هستیم. مشکلاتی چون انفجار جمعیت، مخاطرات طبیعی، آلودگی، ترافیک، کمبود منابع و بسیار مشکلات دیگر. برای حل این مشکلات، نیاز داریم تا داده های خود را بروزرسانی، ویرایش و در نهایت مدلسازی کنیم. بنابراین به سامانه یا سیستمی نیاز داریم تا بتوانیم دنیای اطراف خود را مدلسازی کنیم و به حل مشکلات بپردازیم.

امروزه با وجود کامپیوترهای مدرن مجهز به GIS، توانایی توسعه، تجزیه و تحلیل و تفسیر داده های مکانی را در سریع ترین زمان ممکن و با بالاترین سطح داریم و می توانیم به درک بهتری از مشکلات اطراف برسیم و راهکارهای مناسب برای رفع آنها ارایه نماییم. از طرفی، این گفته صادق است که اطلاعات بهتر، منجر به تصمیم گیری بهتر می شوند، اما لازمه ی آن یادگیری فنون بکارگیری هرچه بهتر این اطلاعات می باشد. GIS به ما کمک می کند، اطلاعات مکانی را به بهترین شکل ممکن در زمینه برنامه ریزی و تصمیم گیری در راستای غلبه بر مشکلات، بکار بگیریم.


 GIS بسته به نيازهاي هر منطقه يا كشور در بخش هاي مختلفي توسعه يافته است، به طوري كه در ابتدا در اروپا از اين سيستم در پايگاه هاي اطلاعات ثبت اسناد و املاك، محيط زيست، نگهداري نقشه هاي توپوگرافي، در كانادا، در برنامه ريزي جنگل ها، حجم درختان و چوب قابل برداشت، شناسایي راه هاي دسترسي به جنگل، در چين و ژاپن، نظارت و مدل سازي تغييرات زيست محيطي و در آمريكا، در رشته هاي گوناگوني از جمله در برنامه ريزي شهري و شهرداري ها از اين سيستم استفاده شده است و با گذشت زمان و توسعه سيستم ها، استفاده از آن به كليه بخش هاي مرتبط با زمين، گسترش يافته است. استفاده از اين سيستم دركليه رشته هایي كه به نحوي در ارتباط با زمين، نقشه و به طور كلي با اطلاعات جغرافيایي مكان دار و تحليل هاي فضایي ارتباط دارند، امكان پذير مي باشد.

 GIS به سادگي يك سيستم كامپيوتري تنها براي توليد نقشه نيست، گرچه قادر به توليد انواع نقشه ها در مقياس هاي مختلف و در سيستم هاي تصوير متفاوت و با رنگ هاي متنوع مي باشد. GIS، يك ابزار تحليلي اطلاعات مکانیاست. مهمترين ويژگي اين سيستم اين است كه امكان شناسایي روابط فضایي ميان عوارض مختلف روي نقشه را فراهم مي سازد.

GIS، اطلاعات مكانی را با اطلاعات توصیفی از يك پديده خاص روي نقشه مرتبط مي سازد. اطلاعات به شكل عوارض جغرافيایي در كامپيوتر ذخيره مي شوند. برای مثال، شبكه راه ها با يك سري خطوط روي نقشه مشخص مي گردند كه به تنهایي اطلاعات چنداني راجع به جاده ارایه نمي كند. براي دستيابي به اطلاعات مربوط به جاده ها مانند عرض جاده، نوع جاده، طول جاده، سال احداث و غيره بايستي به پايگاه اطلاعاتي مربوطه مراجعه نمود و سپس با تلفيقي از اين دو نوع اطلاعات، نقشه جديدي با اطلاعات بيشتر توليد نمود. به عبارت ساده، يك GIS، تنها نقشه يا عكس ها را نگهداري نمي كند، بلكه يك پايگاه داده از كليه اطلاعات فني و علمي آن ايجاد مي نمايد. مفهوم پايگاه داده در يك GIS بسيار مهم است و آن را از يك سيستم ساده يا كامپيوتري نقشه كشي، متفاوت مي سازد. در GIS، سيستم مديريت اطلاعات نيز به صورت بخش جدانشدنی آن در آمده است. سيستم پايگاه داده، امكانات ذخيره و بهنگام سازي انواع گوناگون از اطلاعات را فراهم مي سازد. در يك GIS، در پايگاه داده جغرافيایي آن، مكان پديده ها و در سيستم پايگاه داده توصفی، مشخصات پديده و ارتباطات آن با ساير پديده ها نگهداري مي شود و با ايجاد ارتباط ميان اين اطلاعات، امكان پردازش تحليلي مجموعه اطلاعاتي فراهم مي گردد.

 مجموعه عناصر GIS، امكانات تحليلي فوق العاده قدرتمندي را در اختيار استفاده كنندگان قرار مي دهند تا بتوانند از تلفيق انواع اطلاعات جغرافيایي و ساير اطلاعات، نتيجه گيري مناسب را بنمايند.

واژه عارضه جغرافیایی به هر چیز در دنیای واقعی در یک مکان جغرافیایی مشخص، اطلاق می شود. فضا را می توان به صورت دو یا سه بعدی تصور و البته مدلسازی کرد. اغلب نقشه ها در فضای دو بعدی طراحی می شوند، در حالی که موقعیت سطح ایستابی در سفره های زیرزمینی و یا مناطق کوهستانی را نمی توان به طور کامل توسط مدل های دو بعدی نمایش داد. در محیط GIS با استناد به روش های طراحی سه بعدی می توان به صورت مجازی، موقعیت پدیده ها را با در نظرداشتن اعماق و ارتفاعات مربوطه تجسم نمود. در مجموع، در چهارچوب یک مکان جغرافیایی مشخص می توان، اشیا را نمایش داد.

شاید ساده ترین روش در تبیین GIS، سوالاتی است که این فن آوری، توان پاسخگویی به آنها را داراست. با بهره گیری از یک GIS ، متخصصان قادرند به سوالات زیر پاسخ دهند:

موقعیت(Locations) –  چه چیز در یک موقعیت خاص وجود دارد؟

معمولا از طریق این سوال، مشخصات اشیا در مکان های جغرافیایی مشخص می گردد. موقعیت را می توان به صورت مکانی در نظر گرفت که از طریق نام، کدهای ویژه، آدرس ها و سیستم های تصویر و مختصات جغرافیایی قابل بیان است.

شرایط (Conditions) –  کجا چه چیزی اتفاق میافتد؟

در محیط GIS، با بهره گیری از توابع تحلیلی می توان موقعیت هایی را شناسایی نمود که در آن ها شرایط خاصی حادث می شود. به عنوان مثال، شناسایی محدوده های بایر شهری با وسعت بیش از یک هکتار، واقع در محدوده با کاربری تجاری که دارای بافت فرسوده می باشند.

روند  (Trends) – ماهیت چه چیزی از زمان معینی تا به حال تغییر نموده است؟

این سوال، در واقع مبین ترکیب دو سوال اول و دوم بوده و اختلافات حاصله در یک مکان جغرافیایی در طول زمان را مشخص می سازد.

الگوها (Patterns) –  چه الگوهای مکانی وجود دارد؟

از طریق این سوال، متخصصان، ویژگی های مشخص و متمایز پدیده ها را شناسایی و به ازای یک و یا چند پارامتر معین، مکان های جغرافیایی را طبقه بندی می نمایند. به عنوان مثال، ممکن است نحوه توزیع کاربری اراضی شهری، مثلا فضای سبز و یا ورزشی در محدوده منطقه یک شهر اصفهان به ازای فضاهای مسکونی و خالی، ذهنیت خاصی از توزیع الگوی فضای کاربری های خاص ایجاد نماید.

مدلسازی  (Modelling) – چه اتفاقی حادث خواهد شود؟

GIS، با استفاده از توابع تحلیلی موجود و یا بهره گیری از زبان های برنامه نویسی، امکان طرح شرایط ویژه را فراهم می آورد. به عنوان مثال، اگر رشد شهرهای واقع در محدوده شهرستان مرند با نرخ بالا ادامه داشته باشد، چه تغییراتی در ظرفیت جمعیتی روستاهای تابعه رخ خواهد داد. بنابراین، با استناد بر تواناییهای مذکور مشخص می گردد که GIS فقط یک ابزار تولید نقشه نیست، هر چند که با استفاده از آن میتوان مبانی کارتوگرافیکی مدرن (Modern Cartography) را مهیا و با دسترسی به سیستمهای تصویر مختلف و رنگهای متنوع بهترین نقشه ها را تولید نمود.

 چه خواهد شد اگر؟ (What if)

از طریق اعمال این سوال، می توان شرایط مکانی و پدیده های آتی را به نوعی شبیه سازی کرد. به عنوان مثال، شاید یک متخصص ترافیک شهری، این سوال را مطرح نماید که با افزودن یک جاده فرعی به شبکه خطوط ارتباطی داخل شهری چه شرایط مساعد و یا ناهنجار ترافیکی احتمالی ممکن است در محدوده میدان اصلی شهر حاصل آید. پر واضح است پاسخگویی به این سوالات، نیازمند دسترسی به کلیه مشاهداتی است که در پایگاه داده یک GIS، قبلا جمع آوری شده است.

طرح سوالات با ماهیت غیر مکانی

بعضی از پدیده ها، ماهیت غیرمکانی دارند و مستقل از مکانی خاص می توانند حادث شوند. مانند طرح اینکه تعداد کل افرادی که در شهر اصفهان به مسایل زیست محیطی بی اعتنا هستند، چند نفر می باشد؟ جهت پاسخ به این سوال ما نیازمند داشتن اطلاعات مربوط به طول و عرض جغرافیایی نخواهیم بود، چرا که هدف، مشخص ساختن موقعیت دقیق افراد، بی توجه به مسایل زیست محیطی نسبت به یکدیگر نیست.

 طرح سوالات مکانی

در سرتاسر کره زمین، در بسیاری از مکان ها، پدیده ها و حوادثی وجود دارند که در ارتباط ذاتی با هم بوده و تاثیرات متقابلی بر روی همدیگر اعمال می نمایند. به منظور پاسخگویی به این نوع سوالات، باید در محیط GIS، انواع تحلیل های مکانی را انجام داد. به عنوان مثال، می توان با داشتن اطلاعات موجود از GIS پرسید، چه نوع ساختمان هایی در شهر تهران، بر روی گسل های اصلی و یا در فاصله ۵ کیلومتری از گسل های فرعی قرار گرفته اند و یا تعداد ساکنین مستقر در منطقه حاشیه نشین تهران، عمدتا با ساختمان های نامقاوم و غیراستاندارد، چند نفر می باشد؟ نتایج حاصله از انواع تحلیل های مکانی مربوط به نتایج وقوع احتمالی زلزله در ارتباط با مقاومت ساختمان ها و تعداد جمعیت، را میتوان به صور مختلف به ویژه از طریق انواع نقشه ها نمایش داد.

باید یادآور شد که GIS، یک ابزار تحلیلی است که مهمترین امتیاز آن، تشخیص وابستگیهای مکانی و ایجاد روابط معنی دار در بین عوارض ذخیره شده در لایه های اطلاعاتی است. در محیط GIS، نقشه های مناطق جغرافیایی به صورت سنتی ذخیره نمی شوند، بلکه داده های مکانی به همراه اطلاعات توصیفی ذخیره شده در یک پایگاه داده منسجم در حالت رقومی به روش های مختلف، قابل تحلیل اند. بنابراین، هر GIS استاندارد و تخصصی باید به سوالات متعدد فوق، پاسخگو باشد.

4335_orig

 اینک نوبت شماست:

با پاسخ به پرسش زیر، برنده یک ماگ با جمله “I Love GIS” شوید. به سه نفر از خوانندگانی که پاسخ جامع تری ارایه نمایند، این جایزه اهدا خواهد شد. مهلت ارسال پاسخ تا 25 تیر ماه 1395 می باشد.

 

مسابقه GISPlus

پرسش:

اگر در اینترنت بگردید، در بسیاری از منابع، از GIS به یک علم تعبیر شده است. دیدگاه شما در این باره چیست؟ آیا GIS را می توان به یک علم تعبیر نمود؟

answer

منبع:

جزوه “کاربرد GIS در برنامه ریزی شهری و منطقه ای”، دکتر علی اکبر رسولی، سازمان شهرداری ها و دهیاری های کشور، وزارت کشور.

پیشنهاد ما برای خواندن :

 

 

[ess_grid alias=”GIS-Top”][/ess_grid]

دیدگاهتان را بنویسید

ورود | ثبت نام
شماره موبایل یا پست الکترونیک خود را وارد کنید
برگشت
کد تایید را وارد کنید
کد تایید برای شماره موبایل شما ارسال گردید
ارسال مجدد کد تا دیگر
برگشت
رمز عبور را وارد کنید
رمز عبور حساب کاربری خود را وارد کنید
برگشت
رمز عبور را وارد کنید
رمز عبور حساب کاربری خود را وارد کنید
برگشت
درخواست بازیابی رمز عبور
لطفاً پست الکترونیک یا موبایل خود را وارد نمایید
برگشت
کد تایید را وارد کنید
کد تایید برای شماره موبایل شما ارسال گردید
ارسال مجدد کد تا دیگر
ایمیل بازیابی ارسال شد!
لطفاً به صندوق الکترونیکی خود مراجعه کرده و بر روی لینک ارسال شده کلیک نمایید.
تغییر رمز عبور
یک رمز عبور برای اکانت خود تنظیم کنید
تغییر رمز با موفقیت انجام شد
50 جلد از کتاب GIS سازمانی موجود شدخرید کتاب
+

دانلود پادکست کسب درامد از GIS

دانلود فیلم چطور برنامه نویس GIS حرفه ای شویم؟