مهم ترین نرم افزار های GIS
وقتی حرف از جی آی اس به میان می آید، بیشتر افراد ذهنشان به سمت نرم افزارهای GIS می رود و به اشتباه فکر می کنند GIS یک نرم افزار است!!!
در مطالب قبلی از سلسله نوشته های آموزش GIS، توضیح دادیم که GIS چیست؟ و اجزای GIS را معرفی کردیم.
تا کنون فهمیدیم که GIS یک سامانه است و گفتیم سامانه، مجموعه‌ای از اجزایی است که با هم کار می‌کنند و هدف مشخصی را دنبال می‌کنند. همچنین توضیح دادیم که سامانه های اطلاعاتی، سامانه های رایانه های هستند که داده ها یا اطلاعات را نگهداری و پردازش می کنند. بنابراین روشن است که GIS از چندین قسمت متصل و وابسته به یکدیگر برای کاربردهای گوناگون، ساخته شده است.
GIS یک نرم افزار مثل ArcGIS نیست!!!
خواهشا به این نکته دقت کنید. نرم افزار فقط یکی از بخش های تشکیل دهنده GIS است. نرم افزار ArcGIS به معنای GIS نیست. بسیاری از افراد می گویند ما می خواهیم GIS را یاد بگیریم. همیشه می گویم که دقیقا هدفتان از یادگیری GIS چیست تا بگویم چه چیزی را باید یاد بگیرید. به ناگاه می گویند ArcGIS منظورمان است!!!
نرم افزارهای GIS فقط یکی از بخش های GIS هستند
هر سامانه اطلاعات مکانی از 5 بخش تشکیل شده است:
- سخت افزار
- نرم افزار GIS
- داده‌ها
- کاربران
- روش ها
پس برای یادگیری و آموزش GIS یکی از بخش هایی که شما باید یاد بگیرید و به خوبی آن را درک کنید نرم افزارهای GIS هستند. این مطلب را به خوبی به ذهن بسپارید و اگر در GIS تازه کار هستید هیچ گاه نگویید می خواهم نرم افزار GIS را یاد بگیرم بلکه بدانید که باید هدفی از یادگیری GIS برای خودتان در نظر بگیرید و بر اساس آن هدف مشخص کنید که چه چیزهایی را باید یاد بگیرید.
آشنایی با نرم افزارهای GIS
نرم افزارهای GIS ابزارهای مبتنی بر کامپیوترند که وظیفه این نرم افزار ها ذخیره، بررسی و نمایش داده های مکانی است. این نرم افزار ها می تونند انواع مختلف داده ها را در یک نقشه مثل خیابان ها، ساختمان ها و پوشش گیاهی نمایش بدهند و به کاربران این امکان را بدهند که الگوها و روابط را مشاهده، تحلیل و درک کنند. در این جا ما شما را با مهم ترین نرم افزار های GIS آشنا می کنیم.
اولین نرم افزار GIS: نرم افزار ArcGIS
نرم افزار ArcGIS را می توان از اولین نرم افزارهای GIS دنیا دانست. البته ابتدا با اسم های دگیری مثل ArcView، ArcInfo شناخته شد و امروزه ArcGIS مجموعه ای از چند نرم افزار است که محصول شرکت ESRI آمریکاست. نمی شود کسی را پیدا کرد که در GIS فعال بوده باشد اما با این نرم افزار GIS کار نکرده باشد. اگرچه این نرم افزار در کشور ما ایران به صورت کرک شده و قفل شکسته مورد استفاده قرار می گیرد اما به عنوان یکی از مهمترین نرم افزارهای GIS باید بتوانید با آن کار کنید.
نرم افزار ArcGIS
نرم‌افزار ArcGIS را به‌عنوان یک نرم‌افزار دسک‌تاپ GIS (ArcGIS Desktop) می‌شناسیم که با نصب آن بر روی رایانه می‌توانیم به‌راحتی از تمامی قابلیت های GIS استفاده کنیم. این نرم افزار یک نرم افزار تجاری است که برای استفاده از آن باید لایسنس آن را خریداری نماییم.
مجموعه ArcGIS در طول سال های گذشته به بلوغ خوبی رسیده است و مجموعه نرم افزارهایی مثل ArcGIS Server، ArcSene و… را به بازار روانه کرده. همچنین برای مباحث پایگاه داده های مکانی از ArcSDE استفاده می کند. در سال های گذشته نیز با رشد تکنولوژی و گسترش Cloud Computing یا پردازش ابری، شرکت ESRI استراتژی خود را از Desktop GIS به ArcGIS Online تغییر داده است.
نرم افزار ArcGIS Pro
شرکت ESRI اعلام کرده که از سال 2026 دیگر توسعه ArcGIS را متوقف می کند و تمامی امکانات و بروزرسانی های جدید را روی نرم افزار ArcGIS پرو ارایه می کند. اگرچه تجربه نشان داده که نرم افزارها به زودی از صحنه حذف نمی شوند اما خوب است که اگر می خواهید در GIS حرفه ای شوید پس از تسلط بر نرم افزار ArcGIS بر نرم افزار ArcGIS Pro هم مسلط شوید.
نرم افزار ArcGIS Pro
نرم افزار ArcGISPro جدیدترین نرم افزار GIS از شرکت ESRI هست. با استفاده از این نرم افزار می توانید داده ها را تجزیه و تحلیل کنید. در این نرم افزار شما می توانید انواع مختلفی از لایه ها و عوارض مثل شهرها ساختمان ها جاده ها جنگل ها کوه ها و غیره را ایجاد یا ویرایش کنید. حتی می توانید با استفاده از این نرم افزار داده های مختلف را با هم ادغام کنید.
نرم افزار QGIS
یکی دیگر از نرم افزارهای GIS که در سال های گذشته رشد بسیار زیادی داشته است، نرم افزار QGIS است. این نرم افزار رایگان و متن باز است. یعنی برای استفاده از آن نیاز نیست پولی پرداخت کنید و علاوه بر آن سورس کدی که برنامه نویسان برای آن تولید کرده اند هم به رایگان در دسترس شما است و به راحتی می توانید آن را تغییر دهید.
نرم افزار QGIS
نرم افزار QGIS مثل دیگر نرم‌افزارهای GIS به کاربران اجازه می‌دهد با استفاده از تکنیک‌های مختلف نقشه ها را ترسیم و لایه های مختلف را تولید کنند. این نرم افزار یک نرم افزار متن باز است که ساده و سریع نصب می شود و امکانات عالی در اختیارتان قرار می دهد.
پیشنهاد اکید ما
امروزه نرم افزارهای GIS متن باز یا Open Source GIS جای خود را در سازمان ها و بازار کار GIS کشورها باز کرده اند. در کشور ما هم طبق اعلام سازمان پدافند غیرعامل و نیز مرکز افتا ریاست جمهوری، سازمان ها از نصب و استفاده نرم افزارهای بدون لایسنس، کرک شده و قفل شکسته منع شده اند. استفاده از QGIS شدیدا در حال افزایش است و ما بخش عمده ای از آموزش های GIS سازمانی را در خصوص این نرم افزار داریم. پیشنهاد می کنم با QGIS در مطلب آموزشی زیر بیشتر آشنا شوید.
نرم افزار GRASS GIS
نرم افزار QGIS
نرم افزار GRASS GIS یکی از قدیمی ترین نرم افزارهای GIS هست. این نرم افزار یکی از مناسب ترین نرم افزار ها برای پردازش تصویر، مدل سازی مکانی و زمانیه
سایر نرم افزارهای GIS
در کل، نرم افزارهای GIS متعددی وجود دارد که ما اینجا فقط مهمترین آنها که در بازار GIS کشور و سایر کشورها کاربرد دارند را به طور خلاصه به شما معرفی کردیم. برخی دیگر از نرم افزارهای GIS را اینجا فقط ذکر می کنیم:
- نرم افزار Global Mapper
- نرم افزار Surfer
- نرم افزار SAS Planet
- نرم افزار OpenJump
- نرم افزار uDig
- نرم افزار gvSIG
- نرم افزار CAD Map 3D
انواع نرم افزارهای GIS
فارغ از اسامی نرم افزارهای GIS که در این نوشته به آنها اشاره کردیم، به طور کلی سه نوع نرم افزار GIS داریم:
نرم افزار Desktop GIS
نرم افزار Web GIS
نرم افزار Mobile GIS
در این مطلب قصد نداریم به جزئیات هریک از این نرم افزارها بپردازیم و در سایت آکادمی GISPlus در مورد هریک اطلاعات جامع و کاملی آورده ایم. در پنل سمت چپ این نوشته هم، مطالب آموزشی در خصوص هریک قرار داده ایم که می توانید پس از مطالعه این مطلب به آنها نیز بپردازید.
نرم افزار Web GIS
گونه جدیدی از نرم افزارهای GIS به نرم افزار GIS تحت وب یا وب GIS موسوم هستند. سامانه وب جی آی اس، استفاده از GIS را از حالت تخصصی خارج می کند. تمامی نرم افزارهای GIS که در بالا به آنها اشاره کردیم، به صورت تخصصی هستند. یعنی برای استفاده از آنها باید متخصص شوید و آموزش ببینید. اما امروزه در بیشتر سازمان ها می خواهند بدون پیچیدگی و به سادگی از مزایای GIS بهرمند شوند. لذا استفاده از وب جی آی اس می تواند به سادگی نیاز این سازمان ها را برطرف کند. کافی است روی هر رایانه یا دستگاه موبایل، مرورگر وب آن را باز کنند و آدرس سامانه Web GIS را وارد نمایند.
شرکت بهین رایانش آزاد اولین پکیج نرم افزار Web GIS رایگان را راه اندازی کرده است که برای آشنایی بیشتر با آن می توانید این نوشته را بخوانید.
لطفا به این نوشته امتیاز دهید
اگر این نوشته آموزشی به شما کمک کرد، سپاسگزار می شویم که به آن امتیاز دهید تا به سایر کاربران سایت هم نمایش داده شود
لطفا در بخش نظرات و دیدگاه ها در پایین همین صفحه هم نظر، انتقاد و پیشنهاد خود را بنویسید تا برای بهتر شدنمان از دیدگاه شما بهرمند شویم.
آموزش GIS، منابع بیشتر برای یادگیری شما
اگر به GIS علاقمند شدید و می خواهید درباره آن بیشتر بدانید پیشنهاد می کنیم از فیلم رایگان زیر شروع کنید
فیلم مبانی و مفاهیم GIS
همه آنچه درباره GIS باید بدانید
۷۰ دقیقه فیلم با کیفیت بالا ضبط شده در استودیو
مشاوره GIS برای شروع یادگیری حرفه ای
پرسش های پرتکرار GIS
GIS چیست؟
کاربرد GIS چیست؟
GIS در زندگی روزمره مردم کاربرد دارد
احتمالا شما هم از تاکسی های اینترنتی، سرویس های تحویل غذا و مرسولات و همین طور اپلیکیشن های مسیریابی و گردشگری و یا ده ها مورد دیگر شبیه به این ها استفاده کرده باشید. این ها هم به نوعی یک GIS محسوب می شوند.
GIS در سازمان های دولتی کاربرد دارد
بیشترین کاربرد GIS در سازمان های بزرگ و دولت هاست. GIS در شهرداری ها، استانداری ها، فرمانداری ها، آب و فاضلاب، برق، گاز، مخابرات، منابع طبیعی و… کاربرد دارد و با استفاده از نقشه ها کارهای سازمان ها را آسان و سریع می کند.
GIS در مدیریت کسب و کارها کاربرد دارد
امروزه GIS در کسب و کارهای بزرگ و کوچک استفاده می شود تا با تحلیل مشتریان، تامین کنندگان، رقبا و… بتوان سودآوری یک شرکت را افزایش داد.
به طور کلی GIS یک سیستم پشتیبان تصمیم گیری است. هر جا قرار باشد یک تصمیم گرفته شود و در آن جا بتوان نقشه ها و داده های مکانی و اطلاعات جغرافیایی را استفاده کرد، پس می توان از GIS استفاده کرد تا تصمیمات بهینه تری بگیریم که منجر به کاهش هزینه، کاهش زمان و افزایش بهره وری و بهبود کیفیت زندگی شود.
مثلا وقتی می خواهید از منزل به محل کار بروید می خواهید تصمیم بگیرید از چه مسیری بروید تا سریع تر برسید. پس وقتی دارید از اپلیکیشن های مسیریابی استفاده می کنید یعنی دارید از GIS برای یک تصمیم گیری درست استفاده می کنید. قطعا اگر نقشه معابر شهر و نیز اطلاعات ترافیک شهر وجود نداشت نمی توانستید از GIS در این تصمیم گیری استفاده کنید.
GIS چه کاری می کند؟
کار اصلی سامانه اطلاعات مکانی یا GIS این است که سازمان ها، کسب و کارها و افراد را در برنامه ریزی و تصمیم گیری کمک کند.
این کار با اطلاعات مکانی و نقشه ها و اطلاعات توصیف کننده آنها امکان پذیر می شود. پس هر جا که خواستیم از جی آی اس استفاده کنیم باید نقشه هایی مربوط به آن سازمان یا کسب و کار را در دسترس داشته باشیم.
مثلا یکی از تصمیماتی که شهرداری ها می گیرند این است که کدام معابر شهر را آسفالت کنند و برنامه ریزی کنند که در بودجه سال آتی، چقدر پول برای بهبود کیفیت آسفالت شهر در نظر بگیرند. اگر نقشه به روز معابر شهر وجود داشته باشد (یعنی همان اطلاعات مکانی یا اطلاعات جغرافیایی) و نیز مشخص باشد که میزان خرابی، ترک خوردگی، چاله و حفره و… هر معبر چقدر است (یعنی همان اطلاعات توصیفی) پس می توان با GIS این اطلاعات را تجزیه و تحلیل کرد و روی یک نقشه نشان داد کدام معابر شهر در اولویت 1، کدام در اولویت 2 و کدام در اولویت 3 برای ترمیم آسفالت قرار دارند.
آکادمی GISPlus
نوشته مرتبط
آموزش GIS تخصصی
یه خبری هست!
آموزش های بیشتر
ثبت در خواست مشاوره
اگر برای شروع یادگیری GIS جدی هستید و نیاز به راهنمایی دارید، درخواست مشاوره ثبت کنید. ما با شما تماس می گیریم و کمک تان خواهیم کرد.
