در این نوشته قصد داریم شما را با وب جی آی اس یا GIS تحت وب و یا حرفه ای تر بگوییم سامانه اطلاعات مکانی تحت وب (به انگلیسی Web GIS)، آشنا سازیم. با ما همراه باشید…
به سه روش می توان از مزایا و قدرت GIS استفاده کرد:
در وب GIS شما مرورگر رایانه تان را باز کرده و یک نشانی را وارد می کنید و یک وب سایت برای شما باز می شود که در آن از نقشه ها و قابلیت های GIS استفاده می شود. به این حالت از استفاده از GIS، وب GIS می گویند. برای مثال، سایت نقشه گوگل یک وب GIS ساده می باشد.
وب جی آی اس آمده تا استفاده از GIS را ساده و سریع کند. می دانیم که GIS قدرت بسیاری در تصمیم گیری ها به ما می دهد. اما قطعا نمی توان در استفاده از آن، همه متخصص GIS باشند. پس در استفاده از GIS نیازمند یک راه ساده و سریع هستیم که وب GIS اینجا به کمک ما می آید تا استففاده از جی آی اس را برای همه آسان کنیم.
سایت نقشه گوگل یک وب GIS ساده می باشد. کاربران وارد سایت می شوند و نقشه سرتاسر دنیا را می بینند و می توانند در مورد یک مکان اطلاعات کاملی کسب کرده و روی آن مسیریابی کنند. تصور کنید می خواستیم بگوییم هرکس می خواهد این کار را انجام بدهید باید نرم افزار ArcGIS یا QGIS را نصب کرده و بعد نقشه های سرتاسر دنیا را با حجم چندین گیگابایتی دانلود کرده و در نرم افزار GIS باز کرده و بعد متخصص GIS هم باشد!!!
در این ویدیو به طور کامل تعریف وب جی آی اس یا GIS تحت وب را توضیح می دهیم. می توانید آن را مشاهده کنید و یا ادامه این نوشته را بخوانید.
در نوشته سامانه اطلاعات جغرافیایی چیست، توضیح دادیم که اطلاعات مکانی به رکن چهارم در تصمیمگیریها تبدیل شده اند و باعث شده اند توسعه سامانه اطلاعات مکانی نیز افزایش یابد.
استفاده از سامانه GIS، کمک فراوانی در پردازش، تجزیه و تحلیل دادههای مکانی و در نهایت تصمیمگیریهای بهینه در مسایل مدیریتی میکنند.
قبل از آنکه بخواهیم توضیح دهیم که وب جی آی اس چیست، روش های استفاده از سیستم اطلاعات جغرافیایی را توضیح می دهیم تا بتوانیم ساده تر با مفهوم Web GIS آشنا شویم.
برای بهرمندی از مزایای GIS، همواره مشکل اساسی، پیچیدگی کار با آن می باشد. لذا سازمان ها همواره ناچارند نیروهای متخصص GIS را در این زمینه به کار بگیرند. این نیروها با استفاده از تخصص و مهارت خود، اقدام به نصب و راه اندازی نرم افزارهای GIS بر روی رایانه های آن سازمان می نمایند و بدین صورت، استفاده از سامانه های اطلاعات جغرافیایی را در سازمان، میسر می سازند.
از طرفی استفاده از مزایای GIS بدین نحو همواره نیازمند وجود نیروهای متخصص برای استفاده از این نرم افزارها می باشد. به نرم افزارهای GIS که در این روش مورد استفاده قرار می دهیم، نرم افزارهای GIS رومیزی (به انگلیسی Desktop GIS) می گویند.
استفاده از Desktop GIS، مزایا و معایبی دارد.
روش Desktop GIS اولین روش استفاده از GIS در دنیا بود که در این روش یک نرم افزار را روی رایانه کاربر نصب می کنند. مثل نرم افزار ArcGIS یا نرم افزار QGIS. مزایای این روش:
روش Desktop GIS معایب زیادی دارد که اینجا به آنها اشاره می کنیم:
همانگونه که مشاهده می نمایید، معایب این روش نسبت به مزایای آن، وزن بیشتری دارند. برای غلبه بر معایب ذکر شده، روش دیگری در بکارگیری سامانه های اطلاعات مکانی، پیشنهاد می شود.
همانگونه که مشاهده می نمایید، معایب این روش نسبت به مزایای آن، وزن بیشتری دارند. برای غلبه بر معایب ذکر شده، روش دیگری در بکارگیری سامانه های اطلاعات مکانی، پیشنهاد می شود.
در روش وب جی آی اس، به جای اینکه روی هر رایانه، نرم افزار GIS را نصب نماییم، یک نرم افزار GIS بر روی یک رایانه قدرتمند نصب می نماییم. به این رایانه، سرویس دهنده GIS (به انگلیسی GIS Server) می گوییم. سایر رایانه های سازمان، نیاز به نصب نرم افزارهای GIS نخواهند داشت. این رایانه ها نیاز نیست دارای توان پردازشی بالایی باشند.
هر رایانه با باز کردن مرورگر وب خود (مثلا Internet Explorer یا Google Chrome) و وارد کردن آدرس سرویس دهنده GIS، می تواند به سامانه اطلاعات مکانی دسترسی داشته باشد. یعنی دسترسی به GIS از طریق Web.
نرم افزار GIS که بر روی سرویس دهنده نصب می شود، امکان دسترسی از طریق مرورگرهای وب را دارا می باشد. افزون بر این، اگر سرویس دهنده به اینترنت متصل باشد، می توان از هرکجای دنیا با وارد نمودن آدرس سرویس دهنده، به سامانه اطلاعات مکانی دسترسی داشته باشید. بدین نحو، ما دسترسی به سامانه اطلاعات مکانی را مبتنی بر وب فراهم نموده ایم و به آن وب جی آی اس می گوییم.
این اصطلاح را بصورت های وب GIS و WebGIS و یا Web-GIS نیز بکار می برند. همچنین به فرآیند استفاده از اطلاعات مکانی و نقشه ها از طریق وب، Web Mapping نیز می گویند. این روش نیز دارای مزایا و معایبی می باشد.
اکنون که با یک مقدمه ساده با وب جی آی اس آشنا شدید، بهتر است با جزئیات بیشتری به توضیح Web GIS بپردازیم.
وب جی آی اس یعنی، استفاده از نقشه ها و داده های مکانی و اطلاعات توصیفی:
برخی افراد به اشتباه تصور می کنند که وب همان اینترنت است. دقت کنید که آنلاین بودن به معنای استفاده از GIS در اینترنت نیست. آنلاین بودن یعنی استفاده از نرم افزار GIS و نقشه ها و داده های مکانی که روی یک رایانه دیگر بجز رایانه ما باشند.
حالا بستر ارتباط بین رایانه ما و آن رایانه دیگر که به آن GIS Server می گوییم، می تواند شبکه داخلی که رایانه ما به آن متصل است باشد یا حتی شبکه اینترنت باشد.
پس نحوه اتصال رایانه ما به GIS Sever می تواند استفاده از اینترانت یا اینترنت باشد و استفاده از سامانه Web GIS به معنای این که الزاما از طریق اینترنت مورد استفاده قرار می گیرد، نیست.
تکنولوژی وب به ما اجازه دسترسی به نقشه ها، داده های مکانی و اطلاعات توصیفی را در کمترین زمان با کمترین هزینه و در هر مکانی می دهد. با نرم افزارهای روميزی GIS، (مثل نرم افزار ArcGIS) استفاده كننده معمولا نياز دارد كه نرم افزار را بخرد و ياد بگيرد كه چگونه از ابزار عمومی نرم افزارهای GIS برای بارگذاری داده ها، تغيير، پرسش و پاسخ و ديگر تحلیل ها استفاده كند.
این در حالی است كه با استفاده از وب جی آی اس می توان در يک مرورگر وب، بدون نياز به نصب نرم افزار GIS، با نقشه ها و داده ها كار كرد و تحلیل های GIS مورد نياز را به كار برد.
به شکل زیر نگاه کنید. اجزای تشکیل دهنده سامانه اطلاعات مکانی مبتنی بر وب (یا Web based GIS) را مشاهده می کنید.
این بخش شامل اطلاعات مکانی و نقشه ها می باشد. این اطلاعات می توانند به صورت یک پایگاه داده مکانی (به انگلیسی Geodatabase) مورد استفاده قرار گیرند. در آینده با پایگاه داده مکانی یا ژئودیتابیس، آشنا خواهید شد.
اطلاعات مکانی در غالب لایه های نقشه مورد استفاده قرار خواهند گرفت. این لایه ها به دو دسته لایه های نقشه پایه (به انگلیسی Base Map Layers) و لایه های عملیاتی (به انگلیسی Operational Layers) تقسیم می شوند.
لایه های نقشه پایه، آن دسته از لایه های نقشه می باشند که به عنوان نقشه های اولیه در سامانه اطلاعات مکانی مورد استفاده قرار می گیرند. این لایه ها بر اساس هدف سامانه Web GIS، متغییر می باشند اما بصورت کلی، تصاویر ماهواره ای، عکس های هوایی، لایه های مرتبط با حمل و نقل و… به عنوان لایه های پایه ای سامانه وب جی آی اس مورد استفاده قرار می گیرند.
لایه های نقشه عملیاتی، آن دسته از لایه ها می باشند که شما به صورت مستقیم با آنها کار می کنید و یا نتیجه اجرای عملیات اصلی سازمان شما هستند. مثلا در یک سامانه WebGIS شهرداری ها، لایه های معابر شهر و یا لایه های املاک شهر جزو لایه های عملیاتی محسوب می شوند. یا در شرکت گاز لایه خطوط انتقال گاز به منازل شهروندان و یا لایه علمک های گاز از جمله لایه های عملیاتی هستند.
سرویس دهنده GIS، یک رایانه قدرتمند است که در حالت بسیار ساده، بر روی آن یک نرم افزار GIS نصب و راه اندازی می شود. این نرم افزار این قابلیت را دارد که با استفاده از تکنولوژی وب، کاربران را از قابلیت های یک سامانه اطلاعات مکانی، بهرمند سازد. قدرت و توان پردازش این رایانه بر اساس حجم داده ها و اطلاعات مکانی، تعداد کاربران، پیچیدگی عملیات و تحلیل های مورد انتظار و چند فاکتور دیگر، تعیین می شود.
نرم افزار GIS که بر روی سرویس دهنده نصب می شود، دارای ابزارهای عملیاتی و تحلیلی می باشد. به صورت پیش فرض، سامانه وب جی آی اس، دارای قابلیت های پایه GIS شامل ابزارهای مرور نقشه ها، روشن و خاموش کردن لایه ها، چاپ نقشه ها و… می باشد. اما وابسته به هدفی که برای آن از GIS استفاده می کنیم، وب GIS ممکن است از سایر ابزارهای اختصاصی جهت انجام عملیات و تحلیل ها بهرمند گردد.
مثلا یک برنامه ریز شهری ممکن است نیاز به ابزاری داشته باشد که با استفاده از آن با انتخاب هر ملک بر روی نقشه، میزان بدهی های عوارض و مالیات آنرا محاسبه نماید.
یکی از تفاوت های اصلی سامانه Web GIS با نرم افزارهای Desktop GIS در ابزارهای آنها می باشد. در سامانه وب جی آی اس تلاش می شود که ابزارها از حالت تخصصی خارج شده و به سادگی توسط همه کاربران مورد استفاده قرار گیرند. لذا مشاهده می کنیم که در سامانه وب GIS، ابزارها بصورت سفارشی سازی شده در آمده اند.
در آینده در مورد قابلیت های Web GIS که یک سامانه اطلاعات مکانی تحت وب باید داشته باشد، بیشتر خواهیم نوشت.
از آنجاییکه سامانه اطلاعات جغرافیایی تحت وب با هدف در دسترس قرار دادن نقشه ها و ابزارهای مربوط به آنها از هر کجا، مورد استفاده قرار می گیرند، لذا کاربران سامانه وب جی آی اس معمولا به دو دسته درون سازمانی و برون سازمانی تقسیم می شوند.
کاربران درون سازمان معمولا سامانه وب GIS را از طریق شبکه داخلی سازمانشان (اینترانت) استفاده می کنند و کاربران برون سازمانی معمولا سامانه Web GIS را از طریق اینترنت مورد استفاده قرار می دهند.
آری درخصوص وب GIS هرچه بگوییم تمام نمی شود. به خصوص من که در GIS کار و تخصص اصلی ام وب جی آی اس است. در نوشته های آموزشی بعدی و نیز در ویدیوهای آموزشی که ارایه می کنیم اطلاعات بیشتری درباره Web GIS به شما ارایه می کنیم.
اگر به وب GIS علاقمند شدید و می خواهید درباره آن بیشتر بدانید اینجا چند منبع را به شما معرفی می کنم.
اگر برای آموزش Web GIS و یادگیری آن به نحوی که به هدفت برسی و موفق بشی، سردرگم هستی و نیاز به مشورت با یک نفر کار بلد این کار که از سال 1386 تجربه توی بازار GIS را داشته، هستی، ما کمکت می کنیم. کافیه درخواستت را در فرم مشاوره سمت چپ صفحه؛ ثبت کنی. در اولین فرصت ممکن با شما تماس می گیریم.
لطفا در بخش نظرات و دیدگاه ها در پایین همین صفحه هم نظر، انتقاد و پیشنهاد خود را بنویسید تا برای بهتر شدنمان از دیدگاه شما بهرمند شویم.
پرسش های پرتکرار Web GIS
سامانه Web GIS همان جی آی اس تحت وب است که استفاده از نقشه ها و قدرت GIS را برای کاربران بسیار ساده و آسان می کند و برای استفاده از جی آی اس نیاز به کاربران آموزش دیده و متخصص از میان برداشته می شود. بیشتر سازمان ها امروزه از سامانه وب GIS استفاده می کنند. برای مشاهده یک نمونه سامانه Web GIS می توانید به سایت www.GeoBehSAM.ir مراجعه کنید.
امروزه از اصطلاح GIS آنلاین نیز به جای وب GIS استفاده می شود. جی آی اس آنلاین یعنی از طریق بستر وب به یک سرور GIS متصل شوید و نقشه ها و اطلاعات مکانی را از روی آن بازیابی کنید. حال اگر این GIS آنلاین بستر کار با نقشه ها و امکانات GIS را نیز فراهم کند عملا به یک وب GIS دست پیدا کرده ایم. یکی از معروفترین نرم افزارهای GIS آنلاین همان ArcGIS Online می باشد.
یکی دیگر از اصطلاحاتی که به جای Web GIS به کار برده می شود، نقشه وب می باشد. نقشه تحت وب معمولا ساده ترین نوع یک سامانه وب GIS است. برای مثال نقشه گوگل یک نقشه تحت وب یا یک وب GIS ساده می باشد.
سامانه وب GIS در سازمان های دولتی و شرکت های بزرگ و نیز کسب و کارها و زندگی روزمره مردم، کاربرد دارد. از آنجا که وب GIS استفاده از نقشه ها و جی آی اس را آسان کرده است می توان کاربردهای بسیار خلاقانه برای آن ایجاد کرد. ساده ترین کاربرد وب GIS، به اشتراک گذاری نقشه ها و داده های مکانی در کنار قابلیت های GIS با دیگران است. کاربردهای دیگر نظیر گردشگری، مدیریت شهری، مدیریت حمل و نقل و ترافیک، نظارت بر ناوگان های حمل و نقل، مدیریت پرسنل میدانی، مدیریت تاسیسات و… از جمله مهمترین کاربردهای آن هستند.
برای راه اندازی یک سامانه وب GIS روش های مختلفی وجود دارد. می توان با برنامه نویسی، یک وب GIS را ساخت. می توان از نمونه Web GIS های آماده استفاده کرد و یا می توان از یک شرکت GIS درخواست کرد که این کار را به صورت یک پروژه برای ما انجام دهد. اگر ساده ترین روش راه اندازی Web GIS را می خواهید آشنا شوید سری به سایت www.GeoBehSAM.ir بزنید.
برای آن که بتوانید یک وب GIS را مطابق میل و سلیقه خودتان بسازید بهترین روش برنامه نویسی وب GIS است. توسط زبان های مختلف برنامه نویسی می توان یک سامانه Web GIS را ساخت.
ما درباره آینده فقط می توانیم پیشبینی کنیم و نظر قاطع نمی توان ارایه کرد. اما آینده GIS در وب GIS و موبایل GIS خلاصه خواهد شد. تکنولوژی وب الان گسترش بسیار زیادی کرده و در دنیای وب معنایی به سر می بریم. امروزه وب و اینترنت اشیا به همراه انواع سنسورهای مکان مبنا و نیز تکنولوژی هایی نظیر واقعیت افزوده و واقعیت مجازی به همراه هوش مصنوعی، یادگیری ماشین و ماشین بینایی تحولات بسیار بزرگی در دنیای اطراف ما ایجاد کرده است. تلفیق همه این تکنولوژی ها با GIS آینده وب GIS را دگرگون خواهد کرد.
برای آموزش وب GIS بهترین منبع سایت گوگل است! بله باید سرچ کنید و منابع بسیار عالی وجود دارد. چه رایگان و چه غیر رایگان. اما توصیه من به عنوان یک متخصص GIS که از سال 1386 در ایران به طور تخصصی بر روی پروژه های Web GIS سازمانی متمرکز بوده ام و مدرس چندین دوره تخصصس آموزش وب GIS و نیز مولف دو کتاب در این زمینه بوده ام این است که به هیچ وجه زمان خود را صرف سعی و خطا نکنید و از آموزش های جامع و کامل استفاده کنید.
کتاب های انگلیسی زیاد هستند و با یک سرچ ساده می توانید از آنها بهرمند شوید. البته توصیه اکید می کنم نسخه PDF آنها که غیرقانونی منتشر شده را استفاده نکنید و حتما آنها را خریداری کنید. در ایران نیز کتاب های زیادی چاپ و منتشر شده است. من نیز در سال های فعالیتم در بازار ایران دو جلد کتاب در زمینه Web GIS تالیف کرده ام. می توانید به سایت ما بیایید و این کتاب ها را در بخش فروشگاه سایت تهیه کنید.
اگر برای شروع یادگیری Web GIS جدی هستید و نیاز به راهنمایی دارید، درخواست مشاوره ثبت کنید. ما با شما تماس می گیریم و کمک تان خواهیم کرد.
آموزش رایگان GIS
ما سه کار می کنیم: آموزش GIS، مشاوره GIS، اجرای پروژه های GIS سازمانی
ما کمک می کنیم استقرار GIS در سازمان یا کسب و کار شما ساده، سریع و نتیجه بخش شود. اگر علاقمند GIS هستید، کمک می کنیم متخصص GIS حرفه ای شوید.
اصفهان، سه راه سیمین، ابتدای خیابان سهروردی، کوچه شهید باهنر، ساختمان اسپادانا، طبقه 4، واحد 4
از شنبه تا چهارشنبه 9 تا 17
تمامی حقوق این سایت متعلق به شرکت بهین رایانش آزاد است. این سایت در زمینه آموزش GIS، مشاوره GIS و اجرای پروژه GIS سازمان ها، فعالیت میکند.
اگر به Web GIS علاقمند هستید، پیشنهاد می کنم به جای گشت و گذار در سایت های مختلف و هدر دادن زمان خودتان و سردرگمی بیشتر، دوره رایگان آموزش Web GIS که حاصل تجارب سالیان گذشته من در زمینه اجرای پروژه های WebGIS در سازمان ها است را مشاهده نمایید.
2 thoughts on “وب جی آی اس چیست؟”
درود بیکران مهندس و خسته نباشید میگم به شما و تیمتون
امیدوارم دانش های روز و البته دانش gis هرچه زودتر جایگاه خودشون رو در ایران بدست بیارن
درود و سپاس از شما دوست گرامی.