سیستم اطلاعات جغرافیایی یا Geographic Information System یک سیستم رایانه‏ ای برای نمایش، مدیریت و تجزیه و تحلیل اطلاعات جغرافیایی و تبدیل آن‏ها به دانش، جهت تصمیم ‏گیری بهینه، می ‏باشد.

GIS یک نرم افزار به تنهایی نمی باشد و متشکل از نرم افزار، سخت افزار، نقشه ها و داده های مکانی، کاربران و روش هایی است که همه با هم کار می کنند تا با استفاده از نقشه بتوان کارها را ساده تر، سریع تر و لذت بخش تر کرد.

مثلا وقتی شما از اپلیکیشن های گوگل مپ، اپلیکیشن تاکسی اینترنتی و… استفاده می کنید در حقیقت دارید از قدرت GIS و نقشه ها روی گوشی تلفن همراه خود استفاده می کنید.

GIS در زندگی روزمره مردم کاربرد دارد

احتمالا شما هم از تاکسی های اینترنتی، سرویس های تحویل غذا و مرسولات و همین طور اپلیکیشن های مسیریابی و گردشگری و یا ده ها مورد دیگر شبیه به این ها استفاده کرده باشید. این ها هم به نوعی یک GIS محسوب می شوند.

GIS در سازمان های دولتی کاربرد دارد

بیشترین کاربرد GIS در سازمان های بزرگ و دولت هاست. GIS در شهرداری ها، استانداری ها، فرمانداری ها، آب و فاضلاب، برق، گاز، مخابرات، منابع طبیعی و… کاربرد دارد و با استفاده از نقشه ها کارهای سازمان ها را آسان و سریع می کند.

GIS در مدیریت کسب و کارها کاربرد دارد

امروزه GIS در کسب و کارهای بزرگ و کوچک استفاده می شود تا با تحلیل مشتریان، تامین کنندگان، رقبا و… بتوان سودآوری یک شرکت را افزایش داد.

به طور کلی GIS یک سیستم پشتیبان تصمیم گیری است. هر جا قرار باشد یک تصمیم گرفته شود و در آن جا بتوان نقشه ها و داده های مکانی و اطلاعات جغرافیایی را استفاده کرد، پس می توان از GIS استفاده کرد تا تصمیمات بهینه تری بگیریم که منجر به کاهش هزینه، کاهش زمان و افزایش بهره وری و بهبود کیفیت زندگی شود.

مثلا وقتی می خواهید از منزل به محل کار بروید می خواهید تصمیم بگیرید از چه مسیری بروید تا سریع تر برسید. پس وقتی دارید از اپلیکیشن های مسیریابی استفاده می کنید یعنی دارید از GIS برای یک تصمیم گیری درست استفاده می کنید. قطعا اگر نقشه معابر شهر و نیز اطلاعات ترافیک شهر وجود نداشت نمی توانستید از GIS در این تصمیم گیری استفاده کنید.

کار اصلی سامانه اطلاعات مکانی یا GIS این است که سازمان ها، کسب و کارها و افراد را در برنامه ریزی و تصمیم گیری کمک کند.

این کار با اطلاعات مکانی و نقشه ها و اطلاعات توصیف کننده آنها امکان پذیر می شود. پس هر جا که خواستیم از جی آی اس استفاده کنیم باید نقشه هایی مربوط به آن سازمان یا کسب و کار را در دسترس داشته باشیم.

مثلا یکی از تصمیماتی که شهرداری ها می گیرند این است که کدام معابر شهر را آسفالت کنند و برنامه ریزی کنند که در بودجه سال آتی، چقدر پول برای بهبود کیفیت آسفالت شهر در نظر بگیرند. اگر نقشه به روز معابر شهر وجود داشته باشد (یعنی همان اطلاعات مکانی یا اطلاعات جغرافیایی) و نیز مشخص باشد که میزان خرابی، ترک خوردگی، چاله و حفره و… هر معبر چقدر است (یعنی همان اطلاعات توصیفی) پس می توان با GIS این اطلاعات را تجزیه و تحلیل کرد و روی یک نقشه نشان داد کدام معابر شهر در اولویت 1، کدام در اولویت 2 و کدام در اولویت 3 برای ترمیم آسفالت قرار دارند.

اگر شما به طور دایم تصمیم هایی می گیرید و برنامه ریزی هایی دارید و همچنین اگر می توانید در کارتان نقشه را استفاده کنید و یا چیزهایی دارید که بتوانید روی نقشه نمایش دهید (همان اطلاعات مکانی یا اطلاعات جغرافیایی)، پس GIS برای شما مناسب است.

اگر شما در یک سازمان دولتی کار می کنید به احتمال زیاد GIS در سازمان شما کاربرد دارد.

اگر شما در یک شرکت در بخش خصوصی کار می کنید GIS می تواند به بازاریابی و فروش شما کمک کند.

اگر در کار شما نیروهایی هست که باید در سطح شهر به طور میدانی فعالیت داشته باشند پس GIS می تواند از طریق ترکیب با فناوری موبایل به شما کمک کند.

اگر شما یک گردشگر هستید طعا GIS به شما کمک می کند مکان های توریستی را راحت تر روی نقشه پیدا کرده و بفهمید اطرافتان چه چیزهایی وجود دارد.

خلاصه این که امروزه 80% داده هایی که در دسترس ما هستند داده های مکانی هستند و می توان گفت GIS در بیشتر جاها کاربرد دارد. 

گفتیم GIS یک سامانه است که یکی از اجزای آن نرم افزار GIS است. نرم افزارهای GIS متعددی وجود دارند. معروف ترین نرم افزار GIS در دنیا نرم افزار ArcGIS محصول شرکت ESRI است. البته امروزه نرم افزارهای GIS زیادی نظیر نرم افزار QGIS و… هم وجود دارند.

به صورت کلی، نرم افزارهای GIS را می توان به سه دسته تقسیم کرد:

• نرم افزارهای Desktop GIS
• نرم افزار Web GIS
• نرم افزار Mobile GIS

مثلا نرم افزار ArcGIS در دسته نرم افزارهای Desktop GIS است. یا سایت گوگل مپ در دسته Web GIS قرار می گیرد. هم چنین اپلیکیشن گوگل مپ یا ویز یا تاکسی های اینترنتی در دسته موبایل GIS قرار می گیرند.

می توانید نوشته مهمترین نرم افزارهای GIS را هم بخوانید

به سه روش می توان از مزایا و قدرت GIS استفاده کرد:

• استفاده از GIS دسکتاپ
• استفاده از GIS تحت وب
• استفاده از GIS در موبایل

در وب GIS شما مرورگر رایانه تان را باز کرده و یک نشانی را وارد می کنید و یک وب سایت برای شما باز می شود که در آن از نقشه ها و قابلیت های GIS استفاده می شود. به این حالت از استفاده از GIS، وب GIS می گویند.

برای مثال، سایت نقشه گوگل یک وب GIS ساده می باشد.

به سه روش می توان از مزایا و قدرت GIS استفاده کرد:

• استفاده از GIS دسکتاپ
• استفاده از GIS تحت وب
• استفاده از GIS در موبایل

در موبایل GIS شما یک اپلیکیشن موبایل را اجرا می کنید که مجهز به نقشه و قابلیت های GIS می باشد. عمده اپلیکیشن موبایل GIS با موقعیت مکانی کاربر سر و کار دارند و از GPS گوشی موبایل استفاده می کنند.

برای مثال، اپلیکیشن نقشه گوگل یا اپلیکیشن Waze یک اپ موبایل GIS ساده می باشند.

اگر در GIS تازه کار هستید و می خواهید آموزش GIS را شروع کنید، پیشنهاد می کنم به جای گشتن در سایت های مختلف و اتلاف وقتتان، همین الان یادگیری مبانی و مفاهیم GIS را با ویدیوی آموزش GIS رایگان که برای شما آماده کرده ایم، شروع کنید. روی تصویر زیر کلیک کنید.

اگر سوالات زیادی درباره GIS در ذهن تان شکل گرفته است و نیاز به راهنمایی و کمک دارید، اصلا نگران نباشید. من منصور ادیبی از سال 1386 در GIS فعالیت می کنم و اجرای پروژه های GIS بزرگ کشور را در پیشینه کاری ام دارم. افتخارم این است که در حال حاضر خودم را مشاور GIS سازمانی می دانم و تا کنون به سازمان ها و شرکت های زیادی کمک کرده ام. روی لینک زیر کلیک کنید و درخواست مشاوره جی آی اس را ثبت کنید تا با شما تماس بگیرم. البته ممکن است همکارانم برای بررسی اولیه با شما تماس بگیرند و سپس راهنمایی شما را به من ارجاع دهند.

رزرو زمان مشاوره GIS